Deense zaaddonor met kankerverwekkend gen verwekt bijna 200 kinderen
Bank verkocht sperma met genetisch risico
Een donor met een genetische mutatie die het risico op kanker flink verhoogt, blijkt bijna 200 kinderen verwekt te hebben in Europa.
De mutatie, die in het TP53-gen zit, zorgt voor Li-Fraumeni-syndroom en maakt de kans op kanker later in het leven ongeveer 90 procent. Sommige kinderen zijn inmiddels overleden en volgens experts blijft het voor een groot deel van de rest geen kwestie van of, maar wanneer het misgaat.
Onzichtbaar risico
De donor begon in 2005 met leveren aan de European Sperm Bank in Denemarken. Alles leek keurig volgens de regels te verlopen; de man was gezond, de checks leken in orde. Maar één op de vijf zaadcellen droeg dus die mutatie. En dat betekent dat kinderen die met die cellen zijn verwekt, het gen in alle lichaamscellen hebben. Inclusief bijwerkingen als borstkanker, botkanker, leukemie en hersentumoren. Niet zeldzaam, maar zo goed als onvermijdelijk.
Regels met gatenkaas
Moeders die sperma van deze donor gebruikten, zaten ineens met een tijdbom. “Het sperma was niet schoon... niet veilig, het droeg een risico,” zegt een moeder. Geen boosheid richting de donor, alleen verdriet om wat kinderen te wachten staat. Want hoe dan ook: de kans is groot dat er ergens een startsein voor kanker gaat klinken, en dan moeten ze er maar klaar voor zijn. De European Sperm Bank laat weten “diep geraakt” te zijn en roept nu op tot duidelijke, Europese regels om dit soort drama’s in de toekomst te voorkomen.
Die verschillen per land en zitten vol blinde vlekken. Juridisch grijs, medisch complex, en vooral niet bedoeld voor scenario’s als deze. De bank zegt zich aan “erkende wetenschappelijke praktijken” gehouden te hebben, maar dat blijkt nu dus niet genoeg. Het totale aantal kinderen van deze donor staat inmiddels op 197.