Universiteit Twente schrapt 'cum laude' afstuderen vanwege ongelijkheid
Onderscheiding zou structureel oneerlijk voor vrouwen zijn
Promoveren met een gouden randje zit er straks niet meer in voor onderzoekers aan de Universiteit Twente. De universiteit schaft de cum laude-regeling vanaf 2026 af omdat die te vaak ongelijk uitpakt. Op papier was de onderscheiding bedoeld voor briljante proefschriften, maar in praktijk kleeft er een stevig scheve verdeling aan tussen mannen en vrouwen.
Weinig vrouwen, veel vragen
De beslissing komt niet uit het niets. In 2023 dook de Universiteit van Amsterdam in de cijfers over cum laude-promoties tussen 2011 en 2021.
Daaruit bleek dat vrouwelijke promovendi significant minder kans hebben op de onderscheiding. Bij exact gelijke beoordelaars maakt het geslacht dus nog steeds het verschil. Dat verschil wordt alleen maar groter als de beoordelingscommissie uitsluitend uit mannen bestaat.
Niet meetbaar, wel bepalend
Het probleem zit in de manier waarop cum laudes worden verdeeld. De beslissing ligt bij een commissie die mag bepalen of een proefschrift “tot de top” van het vakgebied hoort. Die top blijkt nogal subjectief te zijn. En dat leidt, zoals de universiteit zelf toegeeft, tot structureel nadelige uitkomsten voor vrouwen. Volgens de leider van het UvA-onderzoek speelt homofilie een rol: mannelijke commissies kiezen liever mannelijke kandidaten. En dat is op z’n zachtst gezegd geen sterke basis voor een academische onderscheiding.
De universiteit gooit de onderscheiding daarom helemaal overboord. Of daar straks niemand meer wakker van ligt of juist velen gaan klagen, blijkt pas na 2026.